Kripto para dünyasının harika çocuğu Sam Bankman-Fried, tek bir haberle neredeyse tüm varlığını bir günde yitirdi. Dağınık saçlarıyla tanınan, yaptığı bağışlar ve sponsorluk anlaşmalarıyla ABD'nin en çok konuşulan insanlarından biri haline gelen SBF'nin yükselişi de düşüşü de çok hızlı oldu...
30 yaşındaki Bankman-Fried, 8 Kasım gününe kadar o kadar nüfuzlu biriydi ki adının baş harfleri olan SBF'i duyanlar kim olduğunu kolayca anlayabiliyordu. Dünyanın en büyük kripto para borsalarından biri olan FTX'in yanı sıra Alameda Research isimli bir alım satım şirketinin de sahibiydi.
Bloomberg'ün hesaplamalarına göre kişisel serveti 15,6 milyar dolar civarındaydı.
Sadece dört yıl içinde kripto para dünyasının en büyük isimlerinden biri haline gelen Bankman-Fried, gözünü ana akım finansa dikmişti.
Bugün ise elinde sadece SBF kısaltması ve 1 milyar Dolar kaldı.
Ne var ki kripto dünyasıyla ilgili haberleri yakından takip edenler, Bankman-Fried'in yaşadığı çöküşün yaklaşmakta olduğunu aylardır seziyordu. The New York Times'a göre, küresel kripto pazarının büyük çalkantılar yaşadığı dönemde, FTX'in "mali temellerinin sallantıda" olduğuna ilişkin Haberler de ortalıkta dolanıyordu.
Peki daha bir hafta önce kripto paranın timsali kabul edilen Bankman-Fried, nasıl bir günde ibret hikayesi haline geldi?
AYNI ANDA BİRDEN FAZLA ŞEY YAPMASIYLA ÜNLÜ
Stanford Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde dersler veren iki profesörün oğlu olan Bankman-Fried, Silikon Vadisi'nde yetişti. Çocukluğu satranç, briç gibi oyunlar oynamakla geçti.Erkek kardeşi Gabe daha önce Insider'a yaptığı bir açıklamada, "Çocukken oyun oynarken şöyle bir eğilimi vardı: Eğer oynadığı kutu oyunu eğlenceliyse aynı anda iki oyun birden oynayıp zaman tutardı" demişti.
Kendisini yakından tanıyanlar Bankman-Fried'in aynı anda birçok şeyi yapma becerilerini sık sık dile getiriyor. Örneğin Alameda Research'ün eş-CEO'su Caroline Ellison Insider'a, "Çoğu zaman birinci ekranda futbol maçı, ikinci bir ekranda YouTube'da Rihanna klipleri izlediğini görebilirsiniz. Bu esnada üçüncü ekranda mesajlarına yanıt verir, dördüncü ekranda alım satım yapar, beşinci ekranda ise telefonla konuşmaktadır. Bunların hepsini aynı anda yapar" diye konuşmuştu.
Bankman-Fried Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) fizik okudu. O yıllarda derslerinden çok ders dışı etkinliklere zaman ayırıyordu. Hatta o da Insider'a yaptığı açıklamada, "Günde aşağı yukarı 1,5 saat ders çalışıyordum, her yere geç kalıyordum. Gerçekten çok ihmalkâr bir öğrenciydim" demişti.
Üniversite yılları Bankman-Fried'in ahlaki görüşlerinin belirlenmesinde etkili oldu. Özellikle "etkili hayırseverlik"le ilgileniyordu.
Etkili hayırseverlik insanların zamanlarını, paralarını ve kaynaklarını başkalarına en iyi şekilde yardım etmek için nasıl kullanabileceklerini matematiksel hesaplarla belirlemeyi amaçlayan bir felsefi hareket olarak tanımlanıyor.
ÜÇ YIL İÇİNDE ARBİTRAJ USTASI OLDU
Üniversiteden mezun olduktan sonra Haziran 2014'te Bankman-Fried, küresel alım satım şirketi Jane Street'te çalışmaya başladı. Burada arbitrajın yani değerli bir varlığı bir piyasada ucuza alıp başka bir piyasada pahalıya satmanın inceliklerini öğrendi.Bloomberg'ün aktardığına göre, Jane Street'te geçirdiği üç yılında kazancının yarısını hayvanların refahı için çalışan topluluklara ve etkili hayırseverlik felsefesiyle faaliyet gösteren yardım kuruluşlarına bağışlıyordu.
Üç yılın ardından etkili hayırseverlik hareketinin babalarından bir olarak kabul edilen William MacAskill'in kurucusu olduğu MacAskill Etkili Hayırseverlik Merkezi'nde çalışmaya başladı.
KRİPTO PARANIN POTANSİYELİNİ FARK ETTİ
2017 yılına gelindiğinde kripto para furyası başlamıştı ve yatırımcılar özel piyasalarda kripto alıp satıyordu. Bankman-Fried bazı para birimlerinin bazı piyasalarda diğerlerine kıyasla daha yüksek fiyattan işlem gördüğünü fark edince arbitraj becerilerini kullanarak bu fiyat aralıklarını kazanca dönüştürebileceğini anladı.Bitcoin'in değerinin Asya borsaları ile Batı'daki piyasalar arasında farklı olmasına "kimchi primi" adı veriliyor. Bir tür lahana turşusu olan kimchi, Kore mutfağının vazgeçilmezlerinden.
Ekim 2017'de Bankman-Fried, California'nın Berkeley şehrinde kendi kripto alım satım şirketi olan Alameda Research'ü kurdu. Alameda'da birlikte çalıştığı kişilerin dediğine göre, alım satım konusunda herkesten hızlı hareket etmesini sağlayacak yollar bulmakta çok iyiydi.
Bloomberg'e göre, Alameda en iyi zamanlarında günde 15 milyon dolarlık piyasalar arası işlem yürütüyordu. Yaptığı hamleler kripto endüstrisinde o kadar büyük dalgalanmalara yol açıyordu ki Bankman-Fried, "kripto balinalarının Moby Dick'i" diye anılır olmuştu.
"DANDİK BORSALAR"A ALTERNATİF ARAYIŞINA GİRDİ
2018 yılında, Hong Kong'da regülasyonların ABD'ye kıyasla çok daha gevşek olduğunu fark eden Bankman-Fried ani bir kararla Alameda'nın ofislerini buraya taşıdı. Alameda'nın eski COO'su Andrew Croghan'ın Insider'a aktardığına göre, "Hong Kong yerine Berkeley'de çalıştığımız için günde 50 bin dolar kaybettiğimizi düşünüyorum" demişti bu kararı alırken.Alım satımdan kazandığı para arttıkça, Bankman-Fried'in hırsları da artıyordu. 2017-2018 yılları arasında kendisinin de kullanıcısı olduğu "dandik borsalar" olarak nitelendirdiği platformlara bir alternatif geliştirmek için kafa yormaya başladı.
2019'un ilk günlerinde Bankman-Fried ve ekibi kendi kripto borsalarını geliştirmek için hummalı bir çalışma içindeydi. Yazılım süreçleri dört ay sürdü ve FTX, Mayıs ayında kullanıcılarla buluştu.
KRİPTO OYUNCULARI FTX'İ ÇOK SEVDİ
FTX kısa süre içinde büyük bir başarıya ulaştı. Yapılan işlemlerden düşük komisyon alınması yatırım maliyetlerini azaltıyor, üstelik birçok farklı para birimi üzerinde işlem yapılabiliyordu. Kripto para karşılığında teminat olarak nakit bile kabul ediliyordu.Bankman-Fried bir sonraki yıl ABD'de FTX'in küçük bir kolu olan FTX US'i kullanıma açtı. Zaman içinde ABD'deki kripto piyasasından büyük bir dilim almayı hedefliyor, yılda birkaç kez Kongre'nin karşısına çıkıp yasalarda değişiklik yapılması için lobi faaliyetleri yürütüyordu.
Politico'nun aktardığına göre, aynı zamanda kripto para yanlısı bir siyasi eylem komitesi (PAC) olan GMI PAC'e de milyonlarca dolar bağış yapıyordu.
Eylül 2021'de Çin hükümetinin her türlü kripto para madenciliğine ve ticaretine ağır cezalar getirmesinin ardından Bankman-Fried, FTX'in faaliyetlerini Bahama Adaları'na taşımaya kadar verdi. Bu yeni konum ABD'ye coğrafi yakınlık avantajına sahipti. Ancak ülke toprağı olmadığı için ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu'nun (SEC) denetim mekanizmaları da burada işlemiyordu.
Bu sayede birçok rakip kripto borsası büyük para cezaları ödemek ya da düzenleyici kuruluşların soruşturmalarıyla uğraşmak zorunda kalırken FTX'in başı hiç belaya girmedi.
Bankman-Fried'i iş hayatında tanıyan herkes verimsizlikten nefret ettiğini söylüyor. Şirketi merkezinin iki yıl içinde iki kez taşınmasının ardında da bu yatıyor. Aynı şekilde FTX'in yazılımcı kadrosundaki personel sayısı, aynı seviyedeki diğer kripto para piyasalarıyla kıyaslandığında çok sınırlı. Bankman-Fried daha önce ilk 6 ayda sadece iki yazılımcıyla çalıştıklarını söylemişti. İlerleyen yıllarda da bu sayı 10 ile 25 arasında değişti. Ancak bu durum Bankman-Fried dahil tüm FTX çalışanlarının uzun saatler aralıksız çalışmasına neden oluyor. Geçmişte birçok çalışanın tükendiklerini hissettikleri için FTX'ten ayrıldıkları biliniyor. Bankman-Fried ise Aralık 2021'de FTX'le ilgili en büyük korkusunun yavaşlamak ve işlemez hale gelmek olduğunu söylemişti.
